آسیب شناسی جایگاه نظارت و ارزیابی در برنامه ریزی توسعه ایران

نوع مقاله : مطالعه موردی

نویسندگان

1 دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد/دانشگاه امام صادق (ع)

2 دکتری علوم اقتصادی و استادیار دانشگاه شاهد

چکیده

نظارت و ارزیابی یکی از مراحل جدایی ناپذیر و بسیار مهم در هر برنامه توسعه می باشد. نبود نظارت و ارزیابی هم امکان انحراف برنامه در حین اجرا را چند برابر می کند و هم میزان دستیابی به اهداف پیش بینی شده آن را به شدت کاهش می دهد و علاوه بر اینها موجبات درجا زدن برنامه و تکرار اشتباهات گذشته را فراهم می آورد. هدف از این نوشته بررسی جایگاه نظارت و ارزیابی در دوره های مختلف برنامه های توسعه ایران می باشد. جایگاه نظارت در ساختار نهادهای مرتبط با امر برنامه توسعه نشاندهنده میزان توجه برنامه ریزان به مساله نظارت و کارایی آن است. عوامل مختلفی از جمله استقلال نهاد نظارتی، عدم تداخل وظایف نهادهای مختلف نظارتی و شیوه های ارزیابی و ... در کارایی و موثر بودن نظارت اثرگذار هستند. برای دستیابی به این هدف با استفاده از روش کتابخانه ای، قوانین و برنامه های دوره های مختلف را بررسی نموده و با استخراج مواد و بندهای مرتبط با امر نظارت و ارزیابی به تحلیل اطلاعات به دست آمده پرداخته ایم. نتایج به دست آمده حاکی از این است که محدود شدن شیوه نظارت در روش گزارش دهی و عدم ثبات ساختار وابسته نهاد ناظر از مهمترین عوامل کاهش شدید سطح اعتبار نظارت و ارزیابی در برنامه های توسعه ایران شده و کارایی آن را به حداقل می رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Review the status of monitoring and evaluation in Iran's development planning

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hosein Ebadi 1
  • Mohammad javad Rezaei 2
1 Islamic studies and Economics faculty of Imam Sadiq university
2 PhD in Economics and Assistant Professor of Shahed University
چکیده [English]

Monitoring and evaluation is an integral and crucial step in any development program. The lack of monitoring and evaluation also multiplies the deviation of the program during implementation, and greatly reduces the achievement of its intended goals, and, in addition, improves the timing of the program and repeats past mistakes. The purpose of this paper is to examine the status of monitoring and evaluation in different periods of Iran's development plans. The status of monitoring in the structure of the institutions associated with the development program reflects the amount of planners' attention to the issue of monitoring and its effectiveness. Various factors, including the independence of the supervisory authority, the non-interference of the duties of various regulatory bodies and assessment methods, and ... affect the effectiveness and effectiveness of monitoring. In order to achieve this goal, we examine the rules and programs of different courses using the library method and analyze the information obtained by extracting the materials and items related to monitoring and evaluation. The results show that limiting the monitoring method in the reporting method and the instability of the related structure of the supervisory authority is one of the most important factors in reducing the level of monitoring and evaluation credit in Iran's development programs and minimizing its effectiveness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development plan
  • Iranian economy
  • monitoring and evaluation
  • effective monitoring
  • supervisory practices
اسفندیار جهانگرد، و حسن ورمزیار. (۱۳۹۱). مجموعه مطالعات الگوی مطلوب برنامه‌ریزی برای ایران:۹.بررسی تطبیقی نظامهای برنامه‌ریزی ایران طی برنامه‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی. دفتر مطالعات برنامه و بودجه.
افشین برمکی. (۱۳۹۳). آسیب شناسی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب. تهران: معاونت برنامه ریزی، امور برنامه‌ریزی اقتصاد کلان و ارزیابی برنامه.
بهروز هادی زنوز. (۱۳۸۹). بررسی نظام برنامه‌ریزی اقتصادی در ایران( دوره قبل از انقلاب اسلامی). تهران: دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
دفتر مرکزی نظارت سازمان برنامه و بودجه. (۱۳۵۲). نظارت برنامه ای. تهران: سازمان برنامه و بودجه، دفتر مرکزی نظارت.
سازمان برنامه. (۱۳۵۱). سامون: سیستم اطلاعاتی مدیریت و نظارت سازمان برنامه. تهران: سازمان برنامه و بودجه.
سند برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران( ۱۳۹۹ - ۱۳۹۵). (۱۳۹۴). تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
عاطفه جلالی موسوی، علی پناهی، شاهین جوادی، علی چشمی، رضا زمانی، و فاطمه عزیز خانی. (۱۳۸۹). بررسی لایحه برنامه پنجم توسعه: فصل نهم بودجهو نظارت. شماره مسلسل: ۱۰۲۶۴: دفاتر مطالعات برنامه و بودجه و مطالعات حقوقی مجلس شورای اسلامی.
فاطمه عزیزخانی، رضا زمانی، علی چشمی، و رضا غزال. (۱۳۸۹). ارزیابی ساز و کار نظارتی برنامه چهارم توسعه و چگونگی نظارت بر برنامه پنجم توسعه. دفتر مطالعات برنامه و بودجه.
قانون برنامه اول توسعه اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ( ۱۳۶۸ - ۱۳۷۲). (۱۳۷۶). تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه.
قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران(۱۳۹۰ - ۱۳۹۴) . (۱۳۸۹). تهران: معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور.
قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. (۱۳۸۵). تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(۱۳۷۴ - ۱۳۷۸). (۱۳۷۷). تهران: سازمان برنامه و بودجه.
قانون برنامه عمرانی چهارم کشور. (۱۳۴۶). تهران: سازمان برنامه و بودجه.
قانون برنامه عمرانی سوم کشور. (۱۳۴۱). تهران: سازمان برنامه و بودجه.
قانون برنامه هفت ساله دوم. (۱۳۳۴). تهران: سازمان برنامه و بودجه.
قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور و آئین نامه اجرایی آن. (1360/07/19). مصوبات مجلس شورای اسلامی (صفحة نشریه ادواری ص ۹۸ و نشریه سالانه ص ۱۰۲). تهران: شماره پرونده ۱/۹۶.
لایحه برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. (۱۳۷۸). تهران: سازمان برنامه و بودجه.
مجموعه قوانین و مقررات برنامه و بودجه. (۱۳۸۶). سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
مشرف نفیسی. (۱۳۲۶). گزارش دکتر نفیسی راجع به برنامه هفت ساله. تهران: سازمان برنامه و بودجه.
معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور. (۱۳۹۱). قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران و آیین نامه ها و دستورالعملهای اجرایی آن. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.