ساختارهای مدیریتی جهت تحقق سیاست‏های کلی محیط‏زیست

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد،ایران

چکیده

در راستای سیاست‏های کلی محیط‏زیست، برای سیاستگذاری و ایجاد ساختارهای مدیریتی مناسب جهت حفاظت و پاسداشت زیستگاه‏های طبیعی (بخشی از منابع طبیعی تجدیدپذیر) و مسایل محیط‏زیستی (آلودگی‏ها)، ضروری است تا ضمن بررسی تاریخچه ساختار اداری و حقوقی نهادهای کنونی متولی طبیعت و محیط‏زیست، به کمیت و کیفیت مسؤولیت آنها بیشتر دقت شود. این مقاله با روش بررسی توصیفی-تحلیلی، به دنبال آن است تا با واکاوی روند تاریخی، شرایط جاری و همچنین دیگر مدل‏های ساختارهای کنونی، الگوی مناسبی برای این نهادهای متولی پیشنهاد دهد. با توجه به تجربیات ساختارهای کنونی چه داخلی و چه خارجی، این پژوهش، دو ساختار مدیریتی جداگانه برای امور منابع طبیعی و مسائل محیط‏زیستی پیشنهاد می‏دهد که اولی به عنوان «وزارت زیستگاه‏ها» زیر نظر قوه مجریه، و دومی به عنوان «سازمان پایش محیط‏زیست» زیر نظر قوه مقننه است. نتایج پژوهش، با آشکارسازی تغییرات از گذشته تا به اکنون، می‏تواند یک منبع یاریگر برای ساختاربندی نهادی و حقوقی در جهت سیاست‏گذاری در افق توسعه پایا باشد. امید است ساختارهای مدیریتی پیشنهادی این پژوهش، راهگشایی برای تغییر نگرش و رویکرد اجرایی به موضوعات مرتبط با طبیعت و مسائل محیط‏زیستی باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Administrative Organizational Structures towards General Environmental Policies

نویسنده [English]

  • Mahdi KOLAHI
Faculty of Natural Resources and EnvironmentFerdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

It is imperative to examine quantity and quality of current responsible organizations of nature, while reviewing the history of related administrative and legal structures, in order to policy and establish appropriate management structures for conservation and preservation of natural habitats (part of renewable natural resources) and environmental issues (pollution), and in line with Iran’s General Environmental Policies. By descriptive-analytical method, the article seeks to provide a model for these trusted institutions via reviewing administrative and legal historical and situational trends and also other structural models. Given the experiences of current structures, both internal and external, this study proposes two separate management structures for renewable natural resources and environmental problems, the former as the “Ministry of Habitats” under the Executive Branch, and the latter as the “Environmental Monitoring Agency” under the Legislative Branch. The results of the study, by revealing changes from the past to the present, can be a helpful resource for institutional and legal structuring of policy-making in the sustainable development horizon. It is hoped that the proposed management structures will pave the way for changing attitudes and executive approaches in natural habitats’ and environmental problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environmental Policy
  • Natural Resources Policy
  • Ministry
  • Policy-making
  • Monitoring
ازکیا، مصطفی. 1391. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی توسعه روستایی. انتشارات اطلاعات.
انصاری، ناصر، سیداخلاقی شال، سیدجعفر، فیاض، محمد. 1386. نقش عوامل قانونی و تشکیلاتی، مدیریت منابع و گروه‌های اجتماعی در تخریب منابع طبیعی تجدید پذیر. نشریه مرتع، 1 (4): 439-423.
انصاری، ناصر؛ سیداخلاقی شال، س. ج، قاسمی، م. ح. 1387. عوامل اجتماعی اقتصادی موثر در تخریب منابع طبیعی کشور و سهم آنها در تخریب. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 15 (4): 524-508.
باژیان، غلامرضا. 1386. مروری بر مدیریت مراتع جامعه عشایری درگذشته و حال: تغییرات، چالش‌ها و راهکارها. فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 14 (4): 538-524.
جباری ارفعی، شاهرخ. 1394. گزارش صدسال جنگلبانی ایران در سال‌های 1290 الی 1389. کارگاه چالوس.
جوانشیر. کریم. 1378. تاریخ علوم منابع طبیعی ایران، وزارت کشاورزی سازمان تحقیقات.
رضائیان، علی. 1384. مبانی سازمان و مدیریت (چاپ هفتم). سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها.
زارع چاهوکی، اصغر. 1397. الویت‏بندی شاخص‏ها و معیارهای موثر در توسعه پایدار منابع طبیعی، منابع طبیعی کشور. سومین کنفرانس ملی حفاظت خاک و آبخیزداری.
سایت سازمان (1398). سایت سازمان جنگل‏ها، مراتع و آبخیزداری، بازدید شده در 15 خرداد، در http://www.frw.org.ir و https://www.frw.ir/02/fa/staticpages/page.aspx?tid=1496.
سایت مجلس (1398). بازدید شده در 15 خرداد 1398، در http://rc.majlis.ir/fa
سوسنی، جواد. 1388. کاربرد عکس‏های هوایی و تصاویر ماهواره‏ای در نماسازی تغییرات پوشش جنگل در زاگرس (مطالعه موردی: جنگل‏های منطقه کاکارضای استان لرستان). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 17 (2).
شامخی، تقی. 1390. قوانین و مدیریت منابع طبیعی (جنگل‏ها و مراتع) (چاپ دوم). انتشارات دانشگاه تهران.
طالب، مهدی. 1390. مدیریت روستایی در ایران. انتشارات دانشگاه تهران.
کرمی، عزت اله؛ کشاورز، مرضیه. 1394. ابعاد انسانی حفاظت از منابع طبیعی. علوم ترویج وآموزش کشاورزی ایران، 11(2): 120-101.
کلاهی، مهدی. 1398. دانش محیط‏زیستی: از دانایی تا توانایی. انتشارات تحقیقات آموزش کشاورزی، تهران.
کلاهی، مهدی و حکیم‏پور، سید همت. 1398. راهکارهای مقابله با سوء استفاده از قوانین برای زمین‏‌خواری اراضی ملی. شبکه مطالعات سیاست‏گذاری عمومی. قابل دسترس در http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=182478.
کلاهی، مهدی. 1396. اخلاق محیط‏زیست: درآمدی بر فلسفه محیط‏زیست. جوزف آر. دژاردن، ترجمه، انتشارات فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
لطیفی، غلامرضا. 1388. سیر تحول برنامه‌های آمایش سرزمین در برنامه‌های قبل و بعد از انقلاب. نشریه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 1(1): 147-111.
لهسایی‏زاده، عبدالعلی. 1388. جامعه شناسی کشاورزی ایران. انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت).
مجموعه قوانین و مقررات سازمان جنگل‏ها، مراتع و آبخیزداری کشور. 1385. سازمان جنگل‏ها، مراتع و آبخیزداری کشور.
محمدیان، محمدحسین؛ استادملکرودی، پروانه؛ یوسفپور، محسن؛ رفعتی، محمد باقر؛ جمالی (1395). نقش آبخیزداری در پیشگیری از بحران سیل ، مطالعه موردی (شهرک تاریخی ماسوله). پنجمین همایش سامانه‏های سطوح آبگیر باران، گیلان- رشت 4 و 5 اسفند.
ملکی، حسین. 1367. جنگل‏ها و گسترش کویرهای ایران: در رابطه با جامعه و فساد دولت‏ها. انتشارات آینده.
یخکشی، علی. 1389. مدیریت سازمان جنگلها و مراتع و حفاظت محیط زیست ایران در مقایسه با سیستم مدیریتی پاره‏ای از کشورهای اروپایی. انتشارات دانشگاه مازندران.
یخکشی، علی. 1380. ش‍ن‍اخ‍ت‌، ح‍ف‍اظت‌ و ب‍ه‍س‍ازی‌ م‍ح‍ی‍ط زی‍س‍ت‌ ای‍ران‌. انتشارات م‍وس‍س‍ه‌ آم‍وزش‌ ع‍ال‍ی‌ ع‍ل‍م‍ی‌ - ک‍ارب‍ردی‌ وزارت‌ ج‍ه‍اد ک‍ش‍اورزی‌.